हिजो शनिबार राति (९ः२१ बजे) काठमाडौँका मेयर बालेन शाहले फेसबुकमा अराजक स्टाटस लेखेपछि धेरैको ध्यान खिचियो — आखिर भएको के थियो ? किन मेयर शाहले सरकारलाई चोर भन्दै सिंहदरबारमै आगो लगाउने अभिव्यक्ति दिए ?
सुत्केरी पत्नी सविना काफ्ले चढेको सेतो नम्बर प्लेटको सरकारी गाडीमा चेकजाँच भएपछि नै मेयर शाहको फेसबुकबाट अराजक स्टाटस पोस्ट भएको रहेछ । शाहकी पत्नी सविनाले एक साताअघि ललितपुरको मेडिसिटी अस्पतालमा छोरीलाई जन्म दिएकी थिइन् । छोरीको स्वास्थ्यमा केही समस्या देखिएपछि एनआईसीयूमा उपचार भइरहेको र सविना भने दुई दिनअघि डिस्चार्ज भएको अस्पताल स्रोतको भनाइ छ ।
शनिबार साँझ ८ः४९ बजे सविना ललितपुरको बालकुमारी क्षेत्रबाट कोटेश्वर आइपुग्दा ट्राफिक चेकिङ भइरहेको थियो । सार्वजनिक बिदाको दिन सेतो नम्बर प्लेटको गाडी देखेपछि ट्राफिक प्रहरीले कागजात र शनिबार चलाउनका लागि स्थानीय प्रशासनबाट लिइएको पास माग गरे । मेयर शाहका स्वकीय सचिवको विज्ञप्ति भन्छ, ‘सार्वजनिक बिदाको दिन प्रयोग गर्न बनाइने परमिट भएको तर त्यस समय उक्त गाडीमा नबोकेको विषय समेत सवारी चालकले आफ्नो परिचयपत्र देखाउँदै अनुरोध गरे ।’
नगरप्रमुखसहितको परिचय खुलाएपश्चात् प्रहरीको व्यवहार झन् बढी आक्रामक हुन गएको र प्रहरीले सामान्य मानवीय संवेदनशीलताको समेत ख्याल नराखी करिब सात मिनेट गाडीलाई सडक किनारामा राख्न लगाई असान्दर्भिक र मनोमानी प्रश्न गरेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । विज्ञप्तिका अनुसार, मेयर शाहकी पत्नी सविनाको स्वास्थ्यमा जटिलता देखिएपछि स्वास्थ्य परीक्षण र एनआईसीयूमा भर्ना रहेको शिशुलाई स्तनपान गराई फर्किने क्रममा घटना भएको थियो ।
बालेनको अराजक स्टाटसको बचाउमा ‘सुत्केरी संवेदना’ जोड्दै आज बिहान मेयर शाहनिकट मानिने फेसबुक पेज ‘रुटिन अफ् नेपाल बन्द’ले लेखेको थियो — ‘बालेन शाह एन्ड हिज वाइफ सविना काफ्ले गिभ्स् बर्थ टु अ बेबी गर्ल । कन्ग्राचुलेसन ।’
यसमा सविनाले छोरीलाई जन्म दिएको कहिले भन्ने खुलाइएको थिएन । एक साताअघि नै सविनाले छोरीलाई जन्म दिएको समाचार रातोपाटीमा आएको केही समयपछि त्यसमा सच्याइयो — …फ्यु डेज अगो ।
यस घटनालाई गहरिएिर हेर्दा ट्राफकि प्रहरीको नयिमति काम-कारबाही, सुत्केरी संवेदना र महलिा स्वास्थ्य जोडएिर आएको देखन्छि । सवनिा चढेको गाडीमा मेयर बालेन थएिनन्, तर सवनिाले घटनाको अवगत गराएपछ िनै मेयर बालेनले अराजक स्टाटस लेखेको बुझन्छि । प्रश्न उठ्छ, घटना सामान्य भएको भए मेयर बालेनलाई अवगत कनि गराइयो रु
मनोवद् िकरुणा कुँवरका अनुसार, सुत्केरी हुँदाको पीडा, सुत्केरी हुनुअघकिो अवस्था आदकिा कारण सुत्केरी भइसकेपछ िआमामा ॅपोस्टपार्टम डप्रिेसन’ देखनि सक्छ ।
एक साताअघि नै बालेनलाई पुत्री लाभ, आमा दुई दिनअघि डिस्चार्ज !
यस घटनालाई गहिरिएर हेर्दा ट्राफिक प्रहरीको नियमित काम-कारबाही, सुत्केरी संवेदना र महिला स्वास्थ्य जोडिएर आएको देखिन्छ । सविना चढेको गाडीमा मेयर बालेन थिएनन्, तर सविनाले घटनाको अवगत गराएपछि नै मेयर बालेनले अराजक स्टाटस लेखेको बुझिन्छ । प्रश्न उठ्छ, घटना सामान्य भएको भए मेयर बालेनलाई अवगत किन गराइयो ?
मनोविद् करुणा कुँवरका अनुसार, सुत्केरी हुँदाको पीडा, सुत्केरी हुनुअघिको अवस्था आदिका कारण सुत्केरी भइसकेपछि आमामा ‘पोस्टपार्टम डिप्रेसन’ देखिन सक्छ ।
यद्यपि महानगरका मेयरले सिंहदरबारमै आगो लगाउँछु भन्ने खालको अराजक अभिव्यक्ति दिनु जायज होइन, पद र जिम्मेवारीका हिसाबले पनि उनले संयमता अपनाउन सक्नुपथ्र्यो । काठमाडौं महानगरपालिकाको मेयरमा निर्वाचित भएपछि महानगरलाई सुन्दर, स्वच्छ र प्रशासनिक चुस्त-दुरुस्त बनाउने सवालमा बालेन चिन्तित देखिँदै आएका छन् । आफ्नो कामको सिलसिलालाई लिएर उनले आफ्नो फेसबुकमार्फत बेलाबेला अराजक अभिव्यक्ति पनि दिएका छन् । उनले चैत २४ (२०७९) मा फेसबुक स्टाटस लेखेका थिए, ‘आजबाट सिंहदरबारको फोहोर उठ्दैन । साँच्चिकै देश सफा गर्नुपरे, त्यहाँका नेताहरूलाई सिस्डोलमा डम्प गर्नुपर्ने हुन्छ ।’ जबकि महानगरले अदालतको आदेशमा फोहोर उठाउन सुरु गर्नुपर्यो ।
पछिल्लो समय उनले राष्ट्रप्रेमलाई केन्द्रमा राखेर अदालतको आदेश नै नमान्नेसम्मको अभिव्यक्ति दिए । दक्षिण भारतीय फिल्म ‘आदिपुरुष’मा सीता भारतकी पुत्री रहेको भन्ने आशयको संवाद रहेको विषयलाई लिएर उनले २२ जुनमा स्टाटस लेखेका थिए, ‘जहाँ सवाल देशको सार्वभौमिकता र स्वाधीनताको आउँछ म कुनै कानुन र अदालतलाई मान्नेवाला छैन ।’
मेयर शाहले यस्ता अराजक अभिव्यक्ति दिनुको पछाडि कतै कामको चाप त होइन ? कतै यसको पनि मनोविज्ञान छ कि ? मनोविद् कुँवरका अनुसार, कुनै व्यक्तिले घरायसी वा व्यक्तिगत समस्याका कारण तनावमा आएर घरबाहिर वा कार्यालयमा आक्रोश पोख्न सक्छन् । यस्तै कार्यालयसँग सम्बन्धित समस्याका कारण कसैले घर-परिवारमा आक्रोश व्यक्त गरेको पनि देखिन्छ । यो अवस्था देखिनुलाई व्यक्तिले तनावको व्यवस्थापन गर्न नसकेको भनी बुझ्नुपर्छ । यसको समाधानको उपाय भनेकै तनाव व्यवस्थापन हो ।
‘तनाव व्यवस्थापनका उपाय धेरै छन् । कार्यालयको तनाव कार्यालयमै छाडेर घरमा आउने र घरको तनाव घरमै छाडेर कार्यालय जाने अभ्यास गर्नुपर्छ,’ मनोविद् कुँवर भन्छिन्, ‘अर्को महत्त्वपूणर् कुरा — तनाव कम गर्न, कामको लोड पनि कम गर्नुपर्ने हुन्छ । यसमा आठ घन्टा काम, आठ घन्टा निद्रा र आठ घन्टा परिवारलाई दिने सूत्र पनि छ ।’ उनका अनुसार, अत्यधिक कामले ल्याउने तनावलाई ‘बर्न आउट सिन्ड्रोम’ भनिन्छ ।
व्यक्तिको हकमा तनावका कारण अनेक हुन्छन् — आफ्नो अनुकूल काम गर्न नपाउनू । आफ्नो विचार अनुसार अर्कोले नगरिदिनू आदि ।
